Dlaczego kawa szkodzi? Szczególnie u osób z problemami przewodu pokarmowego...

Kawa... jeden z najpopularniejszych napojów na świecie, aromatyczny stymulant, a dla wielu osób – nieodłączny rytuał poranka. Bez wątpienia dodaje energii i poprawia nastrój, jednak coraz więcej badań pokazuje, że kawa – choć pełna antyoksydantów – może mieć szkodliwy wpływ na układ pokarmowy, szczególnie u osób z problemami gastrologicznymi. W tym artykule przyjrzymy się, dlaczego picie kawy, zwłaszcza na czczo, może być niezdrowe, jakie mechanizmy biologiczne za tym stoją, a także jakie toksyczne substancje może zawierać ten popularny napój.

 

 

Dlaczego picie kawy na czczo to zły pomysł?

Kiedy pijemy kawę na pusty żołądek, dochodzi do kilku niekorzystnych reakcji w organizmie:

• Wzrasta produkcja kwasu żołądkowego (HCl). Kawa stymuluje komórki okładzinowe żołądka do produkcji kwasu solnego. Gdy w żołądku nie ma jedzenia, nadmiar kwasu może podrażniać błonę śluzową i prowadzić do refluksu, zgagi, a w dłuższej perspektywie do nadżerek lub wrzodów.
• Dochodzi do zaburzenia rytmu dobowego kortyzolu. Kawa spożywana zaraz po przebudzeniu podnosi poziom kortyzolu, hormonu stresu, który i tak naturalnie osiąga szczyt rano. Nadmierna stymulacja może rozregulować układ hormonalny i pogorszyć tolerancję na stres. 
• Pusty żołądek + kofeina = rozdrażnienie. Kofeina działa pobudzająco nie tylko na mózg, ale także na układ pokarmowy. Na czczo może to objawiać się uczuciem niepokoju, nudnościami lub bólami brzucha. 
  
  

Wpływ kawy na jelita 

Kawa nie tylko podrażnia żołądek, ale również pobudza perystaltykę jelit. U zdrowych osób może to działać korzystnie, jednak u pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS), SIBO czy chorobą Leśniowskiego-Crohna, może pogłębiać następujące objawy:

• Przyspieszenie pasażu jelitowego: może prowadzić do biegunek, wzdęć i bólu brzucha.
• Działanie drażniące na błonę śluzową jelit: kawa zawiera związki fenolowe (np. kwas chlorogenowy), które mogą działać prozapalnie i zwiększać przepuszczalność jelitową (tzw. „leaky gut”).
• Pobudzenie układu nerwowego jelitowego: kofeina może zakłócać funkcje nerwu błędnego, co w połączeniu z zaburzoną florą jelitową pogarsza trawienie i wchłanianie składników odżywczych. 

 

Toksyczne związki zawarte w kawie

Wbrew pozorom, kawa nie jest czystym napojem. Zawiera wiele substancji, które mogą obciążać wątrobę i układ trawienny, szczególnie jeśli pijemy ją w dużych ilościach:

• Akrylamid: to potencjalnie rakotwórczy związek powstający podczas palenia ziaren kawy. Obecny jest szczególnie w kawach rozpuszczalnych.
• Mykotoksyny (np. ochratoksyna A): są to toksyny pleśni, które mogą występować w źle przechowywanych lub zanieczyszczonych ziarnach. Wpływają negatywnie na nerki, wątrobę i odporność.
• Polifenole i taniny: choć mają działanie antyoksydacyjne, w nadmiarze mogą utrudniać wchłanianie żelaza i innych mikroelementów, co jest istotne np. u osób z anemią lub chorobami zapalnymi jelit. 
   

Co mówią badania naukowe?

Wiele prac naukowych i przeglądów systematycznych podkreśla niejednoznaczny wpływ kawy na zdrowie – część korzyści dotyczy ogólnej populacji, jednak w kontekście problemów gastrologicznych ryzyko przewyższa potencjalne zalety.

Przykłady badań:

• „Effects of Coffee and Caffeine on the Gastrointestinal Tract” – Alimentary Pharmacology & Therapeutics (2017):
  Link do badania
  Podkreśla, że kawa zwiększa wydzielanie gastryny, kwasu solnego i przyspiesza pasaż jelitowy.
• „Coffee intake and risk of inflammatory bowel disease” – European Journal of Epidemiology (2020):
  Link do badania
  Analiza sugeruje możliwy związek między nadmiernym spożyciem kawy a pogorszeniem objawów w IBD.
• „Acrylamide in Coffee: Exposure and Health Risk Assessment” – Food and Chemical Toxicology (2021):
  Link do badania
  Omawia ryzyko nowotworowe związane z konsumpcją kawy bogatej w akrylamid.

 

Podsumowanie

Kawa to niedobry napój dla osoby z problemami żołądkowo-jelitowymi. Osoby te powinny zachować szczególną ostrożność. Picie jej na czczo to duże obciążenie dla układu pokarmowego, a zawarte w niej substancje mogą pogłębiać stan zapalny i przyczyniać się do dysbiozy jelitowej. Osoby z IBS, refluksem, SIBO, czy IBD powinny rozważyć maksymalne ograniczenie lub całkowitą eliminację kawy – przynajmniej do momentu ustabilizowania stanu zdrowia.